منوچهر صبوری پژوهشگرحوزه فرهنگ و هنر

موسیقی محلی یکی از قدرتمندترین ابزارها برای معرفی فرهنگ، زبان، گویش و پوشش یک منطقه است، همانطور که موسیقی لرستان، کردستان،  و گیلان خراسان ..  توانسته‌است هویت فرهنگی این مناطق را به خوبی به مردم ایران و حتی جهان معرفی کنند. حوزه هلیل رود در کرمان نیز دارای فرهنگ غنی، گویش‌های خاص، پوشش سنتی منحصربه‌فرد و آواهای محلی است که می‌تواند از طریق موسیقی به مخاطبان گسترده‌تر شناسانده شود.

در واقع موسیقی محلی به عنوان بازتابنده فرهنگ هلیل رود است

از ساردو ئیه بام استان  ،و جبالبارز زیبا ،اسفندقه اصیل تا منطقه رودبارزمین و جازموریان،

گویش‌های رایج در مناطق اطراف هلیل رود (شهرستان های جیرفت، کهنوج، رودبار جنوب ،منوجان قلعهٔ گنج،فاریاب عنبراباد جازموریان …) می‌توانند لهجه‌ها و اصطلاحات خاص این منطقه را حفظ و منتقل کنند.

موسیقی می‌تواند همراه با تصاویر یا اجراهای زنده، پوشش های  سنتی مردمان این حوزه (مثل لباس‌های رنگارنگ محلی زنان و مردان بلوچ و.عشایر در شهرهای جنوبی) را به نمایش بگذارد.

ترانه‌های محلی منطقه جنوب کرمان اغلب درباره طبیعت، کشاورزی (به‌ویژه خرما و مرکبات گندم و جو )، عشق، حماسه‌های محلی و زندگی روستایی هستند که همه این‌ها بخشی از هویت فرهنگی هلیل رود است.  در مقایسه فرهنگی  موسیقیایی این منطقه با مناطق  عشایر نشین و فرهنگ  محلی استان هایی مثل لرستان و کردستان موسیقی این مناطق با سازهای مانند تنبور و دوتار و ترانه‌های حماسی-عرفانی شناخته می‌شود. موسیقی هلیل رود نیز می‌تواند با سازهای محلی مانند چنگ‌(سرود)،سرنا ،دهل ،نی چوپانی و نی انبان  دیده شود.

مثلا موسیقی گیلکی (شمال کشور) با ریتم‌های شاد و ترانه‌های مرتبط با دریای خزر شناخته می‌شود، درحالی که موسیقی جنوب کرمان بیشتر تحت تأثیر فرهنگ غنی  منطقه است و ریتم‌های مختلف وخاص خود را دارد ،ترانه‌ها اغلب به زندگی در کویر، عشق و افسانه‌های محلی می‌پردازند. موسیقی هلیل رود نیز می‌تواند این ویژگی‌ها را با رنگ‌آمیزی خاص خود داشته باشد.

وظیفه هنرمندان موسیقی در این زمینه کشف و احیای ترانه‌های فراموش‌شده است .

هنرمندان باید به جمع‌آوری نغمه‌های قدیمی و بازنوازی آن‌ها با حفظ اصالت بپردازند.  جا دارد یادی کنیم از پیش کسوتان محلی این عرصه(در محمد چنگی .شعبان،نوربخش ،پیربخش ،خدامراد،رستم برخان ،یوسف سلیمی ،قنبر نارویی، و….)که دربین ما نیستند.

کاری که هنرمندان لر و کرد ،خراسانی گیلکی می کنند با تلفیق سازهای الکترونیک و محلی برای جذب مخاطب و عرصه موسیقی هلیل رود نیز می‌تواند به شکل امروزی عرضه شود.با کمال احترام به همه پیش کسوتان کنونی عرصه  موسیقی از جوانان این دیار   خواهش می کنم خارج از فضای حاشیه، با تولید آثار قوی و مشاوره از پیشکسوتان عزیزی که سالها عمر خود را گذاشته اند و دارای تجربه هستند خود را به فضای فرهنگی وهنری معرفی کنند در حال حاضر با فضای مدیا ،چندان نیازی به شناخت و همراهی متولیان فرهنگی و هنری نیست اگر چه بی تاثیر نبست ..و هنرمند با ثبت اثر شناخته می شود.استفاده از پلتفرم‌هاو شبکه‌های اجتماعی برای گسترش این موسیقی ضروری به نظر  می رسد.

هنرمندان باید با دلسوزان فرهنگ و هنر، مردم‌شناسان و زبان‌شناسان و محققان فرهنگ و هنر همکاری کنند تا این فرهنگ  و هنر و اثار و ترانه‌ها و نواها به درستی ثبت و معرفی شوند.  نگاهی به استان های دیگر بکنیم .مگر یک پژوهشگر و محقق که از وقت و هزینه خود می گذارد .چه چیزی می خواهد جز معرفی فرهنگ و هنر  منطقه اش. موسیقی محلی حوزه هلیل رود پتانسیل بالایی برای معرفی فرهنگ این منطقه دارد، اما نیازمند تلاش هنرمندان، حمایت نهادهای فرهنگی و استفاده هوشمندانه از رسانه‌هاست. اگر هنرمندان  جنوب کرمانی خصوصا جوانان خلاق با مشاوره پیش کسوتان و آموزش صحیح و اصولی به این حوزه وارد شوند، می‌توانند موسیقی این خطه را مانند موسیقی لرستان، کردستان  گیلان،خراسان و دیگر مناطق در سطح ملی مطرح کنند.

در ادامه در جهت ایجاد انگیزه و حمایت  جمعی از یکی از هنرمندان این حوزه مطالبی را عرض می کنم:

غلامحسین نظری پدیده‌ی بی‌همتای موسیقی فولکلوریک جنوب کرمان

جشنواره موسیقی مینو جهان فرصتی را ایجاد کرد که از،نزدیک اجرای زیبایی از هنرمند نام آشنای جنوب کرمان غلامحسین نظری را ببینم و لذت ببرم و رشد هنر را در نوای ساز،و صدای این هنرمند لمس کنم

در گستره‌ی پهناور موسیقی اصیل ایرانی، هنرمندانی هستند که نه تنها با صدای خود، که با روح و قلبشان، تار و پود فرهنگ و هویت یک منطقه را زنده نگه می‌دارند.

غلامحسین نظری آن نام آشنا و خوش‌آواز دیار جنوب کرمان، یکی از همین ستاره‌های درخشان است؛ هنرمندی که با عشق به موسیقی فولکلوریک و سنتی، حماسه‌ها، عاشقانه‌ها و آیین‌های مردمان سخت‌کوش این خطه را به زیباترین شکل ممکن به تصویر کشیده است.  او می نوازد و می خواند.

صدایی که تاریخ و حماسه را زمزمه می‌کند

غلامحسین نظری، به زعم من پرچمدار موسیقی حوزه‌ی هلیل‌رود با ترانه‌های محلی خود، یادآور رشادت‌های پهلوانان جنوب کرمان، دردها و شادی‌های مردم این دیار، و آیین‌های کهن و فراموش‌نشدنی منطقه است. او با تکیه بر اشعاری سرشار از مضامین عاشقانه، حماسی و اجتماعی، آینه‌ای تمام‌نما از فرهنگ غنی جنوب استان کرمان پیش روی مخاطبانش گذاشته است. ترانه‌های او تنها ملودی‌هایی گوش‌نواز نیستند، بلکه روایتگر زندگی، امید و مقاومت مردمی هستند که سال‌ها با عشق به سرزمینشان زیسته‌اند.

غلام حسین از محلی‌ترین اجراها تا کنسرت‌های بزرگ را تجربه کرده است .او در سکوت هنری فقط تولید کرده است

مسیر هنری غلامحسین نظری، نمونه‌ی بارز یک تکامل هنری کم‌نظیر است. از اجراهای کوچک و خودجوش در جمع‌های محلی تا ایستادن روی صحنه‌های بزرگ و برگزاری کنسرت‌های پرشور، او ثابت کرده است که موسیقی فولکلوریک نه تنها زنده است، بلکه می‌تواند در قلب جامعه جاری شود و جایگاهی والا پیدا کند. استقبال بی‌نظیر مردم از کارهای او نشان‌دهنده‌ی این حقیقت است که هنر اصیل، هرگز کهنه نمی‌شود و همیشه مخاطبان مشتاق خود را خواهد یافت.  نظری نه تنها یک خواننده، که یک نوازنده چیره دست و کارشناس موسیقی  از دانشگاه عالی  موسیقی  ایران است. او راوی فرهنگی است.

با احیای نواهای فراموش‌شده‌ی جنوب کرمان و ترکیب آن با نگاه امروزی، توانسته موسیقی منطقه‌ای را به یک جریان تاثیرگذار تبدیل کند.

حوزه‌ی هلیل‌رود، با تاریخ کهن و طبیعت بکرش، همواره الهام‌بخش هنرمندان بزرگی بوده، اما  نظری با صدای رسا و دلنشینش، توانسته این میراث را به نسل‌های جدید منتقل کند و آن را در یادها ماندگار سازد.

جریانی که غلامحسین نظری در پیش گرفته است، بیش از آن که یک کار هنری  باشد، یک مسیر  فرهنگی است. او با عشق به زادگاهش و با تکیه بر اصالت‌های موسیقایی، مسیری نو در هنر این دیار گشوده است. ترانه‌های رضا دال و تنظیم های درویشی جریانی مانند رود هلیل، ایجاد کرده است و هرگز خشکیدن نمی‌شناسد. در روزگاری که بسیاری از هنرهای محلی در خطر فراموشی قرار دارند، حضور پررنگ او  و گروه توانمندش در جنوب غرب کشور و خلیج همیشگی فارس پرچممان را بالا برده است.

باشد که همه هنرمندان  متعهد پیش کسوت و جوان همچنان بدرخشند و صدایشان ، همچون نسیم گرم جنوب، در جان‌های مشتاق بوزد و یادآور عشق، حماسه و اصالتی باشد که ریشه در خاک این سرزمین دارد.

منوچهر صبوری هنرمند

و پژوهشگر حوزه فرهنگ و هنر